Ιταλία: Οργανώσεις υποστήριξης των γυναικών ανησυχούν ότι η καραντίνα φιμώνει τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας
Στην Ιταλία παρατηρείται μεγάλη πτώση στις καταγγελίες για ενδοοικογενειακή βία καθώς κοντεύει να συμπληρωθεί ένας μήνας καθολικής καραντίνας στη χώρα, προκαλώντας ανησυχία σε οργανώσεις προάσπισης των δικαιωμάτων των γυναικών ότι λόγω της κατάστασης τα θύματα δεν μπορούν να ζητήσουν βοήθεια.
Επικαλούμενη επίσημα στοιχεία, κοινοβουλευτική επιτροπή για τη βία κατά των γυναικών ανακοίνωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι οι καταγγελίες στην αστυνομία περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας μειώθηκαν σε 652 τις 22 πρώτες ημέρες του Μαρτίου, όταν ξεκίνησε η καραντίνα στην Ιταλία, σε σχέση με 1.157 την ίδια περίοδο το 2019.
Η Telefono Rosa, η μεγαλύτερη τηλεφωνική γραμμή παροχής βοήθειας σε θύματα ενδοοικογενειακής βίας, ανακοίνωσε ότι τα τηλεφωνήματα που δέχθηκε μειώθηκαν κατά 55% στα 496 τις δύο πρώτες εβδομάδες του Μαρτίου σε σχέση με 1.104 την ίδια περίοδο πέρυσι. Άλλες οργανώσεις βοήθειας επεσήμαναν ότι παρατήρησαν αντίστοιχες μειώσεις.
Η έκθεση της κοινοβουλευτικής επιτροπής ανέφερε ότι η τάση αυτή δεν σημαίνει μείωση των περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας, αλλά μάλλον είναι ένα σημάδι ότι «τα θύματα βίας κινδυνεύουν να είναι πιο εκτεθειμένα στον έλεγχο και τις επιθέσεις από τους συντρόφους που τα κακομεταχειρίζονται».
«Υπάρχουν πολλά προβλήματα σε αυτή την κατάσταση, και μάλλον το όχι μικρότερο από αυτά είναι η δυσκολία να ζητούν βοήθεια όταν όλοι είναι υποχρεωμένοι να μένουν σπίτι», επεσήμανε η Αλεσάντρα Σιμόνε διευθύντρια της υπηρεσίας αντιμετώπισης εγκλημάτων στην αστυνομία του Μιλάνου.
Η Βαλέρια Βαλέντε, η γερουσιαστής που προεδρεύει της κοινοβουλευτικής επιτροπής, επεσήμανε ότι πολιτιστικοί και κοινωνικοί παράγοντες στην Ιταλία καθιστούσαν ήδη από πριν δύσκολο για πολλές γυναίκες να καταγγέλλουν τη βία που υφίστανται.
Όμως η καραντίνα φαίνεται να ωθεί κάποιες γυναίκες που υπό άλλες συνθήκες θα προσπαθούσαν να εγκαταλείψουν τους βίαιους συντρόφους τους να κάνουν υπομονή, πρόσθεσε.
«Πώς είναι δυνατόν μια γυναίκα που θέλει να καταγγείλει ενδοοικογενειακή βία να κινηθεί; Με την καραντίνα μπορεί απλώς να έρθει σε επαφή με κέντρα κατά της βίας όταν πηγαίνει στο φαρμακείο ή να αγοράσει τρόφιμα», διερωτήθηκε η Βαλέντε.
Διαδοχικές κυβερνήσεις στην Ιταλία έχουν υιοθετήσει μεταρρυθμίσεις με στόχο να βελτιώσουν την προστασία των θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας, όμως το 13,6% των γυναικών στη χώρα έχει υποστεί βία από πρώην ή νυν συντρόφους τους, σύμφωνα με την ιταλική στατιστική υπηρεσία.
«Παρατηρούμε δραστική μείωση στα τηλεφωνήματα των γυναικών διότι έχουν πολύ λιγότερη ελευθερία σε αυτή την κατάσταση της αναγκαστικής καραντίνας», επεσήμανε η Κιάρα Σενάγκι η οποία είναι υπεύθυνη για πέντε κέντρα της ένωσης Fondazione Somaschi στα οποία απευθύνονται θύματα ενδοοικογενειακής βίας μέσα και γύρω από το Μιλάνο. Η ίδια πρόσθεσε ότι τα τηλεφωνήματα προς την ένωση αυτή έχουν μειωθεί κατά 70%.
Κάποιες οργανώσεις και οι αρχές έχουν επισημάνει πως προσπάθησαν να βρουν άλλους τρόπους για να επικοινωνούν τα θύματα, όπως για παράδειγμα η εφαρμογή αποστολής μηνυμάτων WhatsApp.
Εξάλλου η ιταλική αστυνομία έχει τροποποιήσει μια εφαρμογή η οποία έχει σχεδιαστεί ώστε οι νέοι να καταγγέλλουν περιστατικά εκφοβισμού ή διακίνησης ναρκωτικών κοντά στα σχολεία τους για να μπορούν τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας να στέλνουν μηνύματα ή φωτογραφίες χωρίς να το μαθαίνει ο σύντροφός τους.
Στην Ισπανία, όπου επίσης η αστυνομία παρατηρεί μείωση στον αριθμό των τηλεφωνημάτων για παροχή βοήθειας, οι αρχές δημιούργησαν μια υπηρεσία του WhatsApp για τις γυναίκες που είναι παγιδευμένες στο σπίτι, η οποία, σύμφωνα με το υπουργείο Ισότητας, έχει παρατηρήσει αύξηση κατά 270% στα αιτήματα για συμβουλές από τότε που ξεκίνησε η καθολική καραντίνα.
Ο εφιάλτης για πολλές γυναίκες σε όλο τον κόσμο
Ένα νόμισμα είναι η ζωή με δύο όψεις. Και αυτές τις δύο όψεις τις γυρεύουμε και οι ίδιοι σε κάθε τι που βιώνουμε. Όπως τώρα με την πανδημία του κορονοϊού. Μια πρωτόγνωρη κατάσταση, ένας πόλεμος με έναν αόρατο εχθρό, που άλλαξε δραματικά την καθημερινότητά μας.
Τον τελευταίο, κυρίως, μήνα ζούμε καταστάσεις που δεν είχαμε φανταστεί στα πιο τρελά μας όνειρα. Ή μάλλον στους χειρότερους εφιάλτες μας. Σαν ένα σενάριο ταινίας επιστημονικής φαντασίας μοιάζει η ζωή μας, τελευταία. Αλλά είπαμε. Σε κάθε τι αποζητάμε τις δύο όψεις του νομίσματος. Και στην περίπτωση του covid – 19 η μία όψη η θετική πλευρά της ασυνήθιστης αυτής κατάστασης που βιώνουμε.
Για παράδειγμα, η καραντίνα στο σπίτι και τα μέτρα απαγόρευσης της άσκοπης κυκλοφορίας είναι μια καλή ευκαιρία να έρθουμε ως οικογένεια κοντά. Να αναπληρώσουμε τον χαμένο χρόνο, να συστηθούμε από την αρχή. Να κάνουμε πράγματα, που θέλαμε αλλά πριν δεν προλαβαίναμε. Να αναθερμάνουμε ενδεχομένως τη σχέση με το σύντροφό μας. Να καλύψουμε τα κενά στα σχέση με τα παιδιά μας. Αυτή είναι η μία όψη.
Γιατί υπάρχει και η άλλη. Η σκοτεινή πλευρά του εγκλεισμού. Γιατί δυστυχώς, σε όλα τα σπίτια σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι συνθήκες δεν είναι ιδανικές, δεν είναι βγαλμένες σαν από διαφήμιση γάλατος. Σε αυτή την πλευρά του νομίσματος είναι η ενδοοικογενειακή βία, που τις ημέρες της καραντίνας λόγω κορονοϊού έχει αυξηθεί, με θύματα γυναίκες αλλά και παιδιά. Και οι ειδικοί κρούουν των κώδωνα του κινδύνου.
Κλεισμένη στο σπίτι με τον θύτη
Ο εγκλεισμός και όταν μάλιστα γίνεται τόσο απότομα, περνώντας οι ημέρες, είναι φυσικό κι επόμενο να φέρει και νεύρα. Να δοκιμάσει χαρακτήρες, συναισθήματα, σχέσεις. Να φέρει ακόμη και ξεσπάσματα.
Τι γίνεται, όμως, στις περιπτώσεις εκείνες, που καλείσαι να συνυπάρξεις κλεισμένος στους τέσσερις τοίχους με έναν βίαιο χαρακτήρα. Η αλήθεια είναι πως τις πρώτες ημέρες οι περισσότεροι προσπαθούσαν και στέκονταν στην ιδανική πλευρά της καραντίνας.
Περνώντας οι ημέρες, όλο και περισσότεροι αρχίζουν να σκέφτονται τι συμβαίνει με τις οικογένειες ή τα ζευγάρια που πριν κορονοϊού αντιμετώπιζαν περιστατικά ενδοικογενειακής βίας. Όλο και περισσότεροι σκέφτονται τα θύματα που είναι κλεισμένα στο σπίτι με τον θύτη.
Στο τραπέζι έχει πια πέσει το θέμα της ενδοοικογενειακής βίας. Και δικαίως. Γιατί τα νούμερα με τα περιστατικά που έχουν αυξηθεί της ημέρες του κορονοϊού, σοκάρουν.
«Ο περιορισμός λόγω Covid-19 δημιουργεί εύφορο έδαφος για επιδείνωση της ενδοοικογενειακής βίας», είναι το ζήτημα όπως το αναδεικνύει ο ΣΥΡΙΖΑ, με ερώτηση 40 βουλευτών σχετικά με την αύξηση φαινομένων οικογενειακής βίας ως συνέπεια της καραντίνας λόγω Covid 19.
Οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνουν πως «κάτω από συνθήκες καραντίνας και κατ’ οίκον περιορισμού, όπως αυτή που διανύουμε, οι περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας αυξάνονται εφόσον οι γυναίκες περιορίζονται στο σπίτι με αυτόν που τις κακοποιεί για μεγάλο χρονικό διάστημα» . Ενώ και τα παιδιά «θυματοποιούνται επίσης και είναι επικίνδυνα εκτεθειμένα σε επεισόδια ενδοοικογενειακής βίας, εφόσον παραμένουν και εκείνα περιορισμένα στο σπίτι με τον κακοποιητικό γονέα ή σύντροφο της μητέρας τους».
Η ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα
Πρόσφατα, ο πρόεδρος της Ελληνικής Ιατροδικαστικής Εταιρίας, Γρηγόρης Λέων μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ είχε αποκαλύψει μεταξύ άλλων: «ήδη έχω κληθεί να εξετάσω αυτές τις μέρες θύματα ενδοοικογενειακής βίας που μου συνέδεσαν τα περιστατικά βίας με τον εγκλεισμό στο σπίτι».
Μάλιστα, είχε επισημάνει πως πολλές φορές η βία μεταξύ ενός αντρόγυνου μεταδίδεται και στα παιδιά, κάνοντας και τα ίδια θύματα αυτής.
«Εάν σε αυτά τα δεδομένα προσθέσουμε και το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι ήδη αρχίζουν και έχουν μία αβεβαιότητα στο εργασιακό τους περιβάλλον ή βιώνουν μία μείωση των εισοδημάτων τους, το άγχος και η πίεση γίνονται ακόμη εντονότερα. Όλα αυτά έχουν ως κατάληξη ένας βίαιος άνθρωπος να ασκεί βία ευκολότερα κάτω από αυτές τις συνθήκες» είχε δηλώσει μεταξύ άλλων.
Στη χώρα μας, οι κοινωνικές υπηρεσίες όλων των δήμων δεν έχουν σταματήσει αυτή την περίοδο τη λειτουργία τους. Άρα, σε περίπτωση που ένα θύμα το επιθυμεί, μπορεί να απευθυνθεί κι εκεί για περαιτέρω βοήθεια και στήριξη.
Αύξηση 30% των κλήσεων για βοήθεια στην Κύπρο
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου για την Πρόληψη και Αντιμετώπισης της Βίας στην Οικογένεια, (ΣΠΑΒΟ) από το πρώτο επιβεβαιωμένο κρούσμα κορονοϊού στην Κύπρο μέχρι και σήμερα οι κλήσεις για βοήθεια λόγω ενδοοικογενειακής βίας αυξήθηκαν κατά 30%, οι οποίες πλέον φτάνουν τις 750 μέσα σε λίγες μέρες.
Σύμφωνα με την Επιστημονική Διευθύντρια του Συνδέσμου Δρ Άντρη Ανδρονίκου, η οποία μίλησε στην εκπομπή «Alpha καλημέρα», ο κατ’οίκον περιορισμός αποτελεί ένα «εργαλείο στα χέρια των δραστών».
Όπως εξήγησε, λόγω του περιορισμού περίμεναν μία αυξητική τάση απέναντι στα περιστατικά βίας που έπρεπε να διαχειριστούν. «Μέσα από αυτό τον περιορισμό όπου γυναίκες για μεγάλο χρονικό διάστημα βρίσκονται στο σπίτι επομένως απομονώνονται ακόμη περισσότερο από την κοινωνική ζωή και από τους χώρους εργασίας τους με αποτέλεσμα ο έλεγχος που έχουν στη ζωή των γυναικών να γίνεται ακόμη μεγαλύτερος με αποτέλεσμα την επιδείνωση της βίας» είχε δηλώσει μεταξύ άλλων, η Δρ Ανδρονίκου.
Διπλασιάστηκε ο αριθμός στην Κίνα τις ημέρες της καραντίνας
Η πανδημία του κορονοϊού έχει αντίκτυπο και στις ανθρώπινες σχέσεις. Και περισσότερο στις οικογενειακές, μιας και τα μέλη καλούνται πλέον να συνυπάρξουν όλα μαζί για όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας. Ενδεχομένως να ακούγεται και ωραίο, στην πραγματικότητα, όμως, μόνο ιδανικό δεν είναι για όλα τα σπίτια.
Στην Κίνα, απ’ όπου ξεκίνησε ο ιός, τις ημέρες της καραντίνας τα περιστατικά βίας με θύματα κυρίως τις γυναίκες, διπλασιάστηκαν. Ο Wan Fei, συνταξιούχος αστυνομικός που τώρα διαχειρίζεται μια μη κερδοσκοπική οργάνωση κατά της ενδοοικογενειακής βίας στο Jingzhou του Hubei, δήλωσε ότι ο αριθμός των περιστατικών αυτών σχεδόν διπλασιάστηκε από τη μέρα που άρχισε η καραντίνα.
«Η επιδημία είχε τεράστιο αντίκτυπο στις οικογενειακές σχέσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία μας, το 90% των βίαιων επιθέσεων στα πλαίσια της οικογένειας, αυτής της περιόδου, σχετίζεται με την επιδημία Covid-19», δήλωσε.
Όπως αναφέρει, ο φόβος και η ανησυχία για αυτή την πρωτόγνωρη παγκόσμια κατάσταση, καθώς και η οικονομική πίεση που ασκείται σε πολλές οικογένειες, ενισχύουν τέτοιες συμπεριφορές. Μάλιστα, κατά τη διάρκεια της κρίσης στην Κίνα, το #AntiDomesticViolenceDuringEpidemic χρησιμοποιήθηκε χιλιάδες φορές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σε μια προσπάθεια ευαισθητοποίησης της εθνικής και διεθνούς κοινότητας.
Today, as most of us are in lockdown as a #COVID19 preventive measure, we cannot forget that for many women, HOME IS AN UNSAFE PLACE. Unfortunately, women who are quarantined with an abusive partner are the collateral victims of the virus.
— gabriela barzallo (@gabybarzallo) March 29, 2020
Ανησυχητικά τα στοιχεία σε χώρες του κόσμου
Στην Αμερική, επίσης έχουν αυξηθεί τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας. Σύμφωνα με το SafeNest, ένα καταφύγιο για τις γυναίκες που έχουν πέσει θύματα στο Λας Βέγκας, ήδη σημειώνεται αύξηση των τηλεφωνικών κλήσεων, περίπου 10%, συγκριτικά με τις προηγούμενες ημέρες.
Και στην Ιταλία έχουν αυξηθεί τα κρούσματα ενδοοικογενειακής βίας. Κι ενώ οι κλήσεις για βοήθεια έχουν μειωθεί, αυξήθηκαν κατακόρυφα τα SMS και τα emails γυναικών που ζητούν βοήθεια. Και υπάρχει λογική εξήγηση σε αυτό, αφού είναι ο μόνος τρόπος να επικοινωνήσουν, καθώς πια βρίσκονται όλη τη μέρα στον ίδιο χώρο με τους δράστες, οπότε ο κίνδυνος να ακούσουν κάποια τηλεφωνική τους συνομιλία, είναι μεγάλος.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και στην Ισπανία. Συγκεκριμένα, η τοπική κυβέρνηση της Καταλονίας αναφέρει πως οι κλήσεις για βοήθεια αυξήθηκαν κατά 20% τις πρώτες ημέρες της καραντίνας.
Not everyone is safer at home—victims of domestic violence are in harm's way. Watch out for the signs in your building and neighborhood as we shelter from #COVID19. For resources, call @ndvh at 1-800-799-7233, or make a donation: https://t.co/bPJG1pTKgt #listeningfromhome pic.twitter.com/hryKudmjee
— NO MORE (@NOMOREorg) March 30, 2020
Πάντως, στην Ισπανία, όπου οι κανόνες του lockdown είναι εξαιρετικά αυστηροί, η κυβέρνηση ανέφερε πως από τα πρόστιμα για παραβιάσεις των μέτρων κυκλοφορίας, εξαιρούνται οι γυναίκες που φεύγουν από το σπίτι τους για να γλιτώσουν και να καταγγείλουν ενδοοικογενειακή βία.
Στην Βραζιλία, το ίδιο μοτίβο. Η δικαστής Αντριάνα Μέλο, η οποία εξειδικεύεται σε περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, στο Ρίο ντε Τζανέιρο κάνει λόγο για άνοδο 40% με 50%. Και τα νούμερα αυτά, όπως εξηγεί, αφορούν μόνο στις περιπτώσεις που οι γυναίκες ζήτησαν τελικά βοήθεια και καταγράφηκαν τα περιστατικά.
Γιατί, πολλά θύματα φοβούνται να καλέσουν, καθώς αν γίνουν αντιληπτά από τους θύτες, θα υπάρξουν «συνέπειες».